25η Μαρτίου 1821

25^η Μαρτίου 1821

Όπως γράφει ο Κολοκοτρώνης :

<< Ο κόσμος, μας έλεγε τρελούς. Ημείς αν δεν είμεθα τρελοί δεν εκάναμεν την επανάστασιν, διότι ηθέλαμεν συλλογισθεί πρώτον δια πολεμοφόδια, καβαλαρία μας ,πυροβολικό μας,πυριτοθήκες μας,τα μαγαζιά μας,ηθέλαμεν λογαριάσει την δύναμιν την εδική μας,την τούρκικη δύναμη …….>>.

Mέσα σε μια αντιδραστική Ευρώπη, αποφασισμένη να διατηρήσει με κάθε θυσία τα κεκτημένα από την ήττα του Ναπολέοντα, η Ελληνική Επανάσταση του 1821 ωρίμασε μέσα σε συνθήκες οικονομικής ακμής και οικονομικής κρίσης, κοινωνικών διαφοροποιήσεων και ιδεολογικών συγκρούσεων και αντιθέσεων προς το αναχρονιστικό Οθωμανικό κράτος. Στην πορεία της η Ελληνική Επανάσταση αντιμετώπισε την τουρκική αγριότητα και αποφασιστικότητα,τις εμφύλιες διαμάχες, καθώς και τον ανταγωνισμό των μεγάλων δυνάμεων και κινδύνεψε να καταστραφεί.

Ο υλικός συσχετισμός των δυνάμεων που επρόκειτο να συγκρουσθούν στον αγώνα της ανεξαρτησίας έκλινε συντριπτικά υπέρ των Τούρκων. Εκείνο όμως που έδινε την απόλυτη υπεροχή στους Έλληνες ήταν το ηθικό μέρος του Αγώνα. Ήταν δηλαδή ο αγώνας για ελευθερία που κινητοποιεί όλες τις δυνάμεις και επιβάλλει την υπέρτατη θυσία.

Η Επανάσταση ξεκίνησε από δύο σημεία. Από την Μολδοβλαχία στις 22 Φεβρουαρίου 1821, όπου ο αρχηγός της Φιλικής Εταιρείας Αλέξανδρος Υψηλάντης,αφήνοντας με προκήρυξή του να φανεί ότι έχει εξασφαλίσει την βοήθεια της Ρωσίας, προσπάθησε να εκμεταλλευτεί για λογαριασμό των Ελλήνων την εξέγερση των ντόπιων. Σ’ ένα απόσπασμα από την προκήρυξή του διαβάζουμε : «Ας καλέσωμεν λοιπόν εκ νέου ω ανδρείοι και μεγαλόψυχοι Έλληνες, την ελευθερίαν εις την κλασσικήν γην της Ελλάδος.Εις τα όπλα λοιπόν, φίλοι, η πατρίς μας προσκαλεί!».

Ύστερα από ηρωικές μάχες το κίνημά του απέτυχε κυρίως εξαιτίας της απειρίας του πρόχειρα συγκροτημένου και ανομοιογενούς στρατού του.

Και από την Πελοπόννησο στις 23 Μαρτίου 1821 όπου ο Παπαφλέσσας,από τα ηγετικά στελέχη της Φιλικής Εταιρίας, κάμπτοντας τις αντιρρήσεις των προκρίτων προκάλεσε την έναρξη της Επανάστασης απελευθερώνοντας την πόλη της Καλαμάτας.

Στην αρχή φάνηκε ότι η Επανάσταση θα κάλυπτε ολόκληρο τον Ελλαδικό χώρο, αλλά σύντομα περιορίστηκε στην Πελοπόννησο, στη Στερεά Ελλάδα και στα κοντινά νησιά. Για να προσλάβει η Επανάσταση γενικό-εθνικό χαρακτήρα, χρειάστηκε να καμφθεί η αντίσταση της οικονομικής – διοικητικής αριστοκρατίας, πράγμα που σε μερικές περιπτώσεις έγινε από την πίεση των λαϊκών εξεγέρσεων με κοινωνικό νόημα.

Ο αγώνας των Ελλήνωνήταν μακροχρόνιος και άνισος με κορυφώσεις ηρωισμού, αλλά και με περιόδους κάμψης, με βαρύτατες θυσίες. Σπουδαίες στρατιωτικές φυσιογνωμίες αναδείχθηκαν : ο ΘεόδωροςΚολοκοτρώνης, ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, ο Γεώργιος Καραϊσκάκης, ο Μάρκος Μπότσαρης, ο Ανδρέας Μιαούλης, οΚωνσταντίνος Κανάρης, ο Παπαφλέσσας, ο Αθανάσιος Διάκος, ο Κατσαντώνης και χιλιάδες άλλοι επώνυμοι και ανώνυμοι αγωνιστές που σήκωσαν το βάρος του αγώνα σε στεριά και θάλασσα.

Όπως γράφει ο Νίκος Εγγονόπουλος :

« Για τους μεγάλους,για τους ελεύθερους,για τουςγενναίους,τους δυνατούς,αρμόζουν τα λόγια τα μεγάλα,τα ελεύθερα,τα γενναία,τα δυνατά....

Γι αυτούς θα πω τα λόγια τα ωραία που μου υπαγόρευσε η Έμπνευσις, καθώς εφώλιαζε μέσα στα βάθια του μυαλού μου όλο συγκίνηση για τις μορφές, τις αυστηρές και τις υπέροχες .»

Από τα σπουδαιότερα πολεμικά γεγονότα θα μπορούσαμε να αναφέρουμε: Την κατάληψη της Καλαμάτας και της Πάτρας, τη μάχη στην Αλαμάνα, στο χάνι της Γραβιάς, την κατάληψη της Τριπολιτσάς, την πυρπόληση της Τουρκικής ναυαρχίδας από τον Κανάρη, τη μάχη στα Δερβενάκια, στο Καρπενήσι…….

Η Τουρκική αγριότητα και ωμότητα εκφράστηκε κυρίως με τις σφαγές της Χίου 1822, την καταστροφή της Κάσου και των Ψαρών όπου 22.000 σφάχτηκαν ή πουλήθηκαν ως δούλοι .

Το συγκλονιστικότερο γεγονός της Επανάστασης υπήρξε η δεύτερη πολιορκία του Μεσολογγίου από τις 15 Απριλίου 1825 έως τις 11 Απριλίου 1826, που έληξε με την ηρωική έξοδο των πολιορκημένων. Οι πολιορκημένοι πιέζονταν από τις επιθέσεις των Τουρκοαιγυπτίων και από την πείνα.

Γράφει ο εθνικός μας ποιητής στους ελεύθερους πολιορκημένους:

« Άκρα του τάφου σιωπή στον κάμπο βασιλεύει, λαλεί πουλί, παίρνει σπυρί , κι μάνα το ζηλεύει.

Τα μάτια η πείνα εμαύρισε στα μάτια η μάνα μνέει, στέκει ο Σουλιώτης ο καλός παράμερα και κλαίει.»

Μάταια οι πολιορκημένοι περίμεναν την ενίσχυσή τους από την κυβέρνηση του Ναυπλίου και η προσπάθεια του Ελληνικού στόλου να λύσει την πολιορκία από τη θάλασσα αποδείχτηκε αδύνατη. Μόνη λύση μέσα σ’ αυτές τις συνθήκες που διαρκώς χειροτέρευαν απέμεινε η έξοδος, που πραγματοποιήθηκε τη νύχτα της 10^ης προς την 11^η Απριλίου, Κυριακή των Βαΐων. Η απόφαση αυτή υπήρξε τραγική αλλά και η μόνη έντιμη διέξοδος από τον άνισο αγώνα.

Ακούμε πάλι τον Δ. Σολωμό:

«Μάγεμα η φύση κι όνειρο στην ομορφιά και χάρη, η μαύρη πέτρα ολόχρυση και το ξερό χορτάρι ,με χίλιες βρύσες χύνεται, με χίλιες γλώσσες κραίνει, όποιος πεθάνει σήμερα ,χίλιες φορές πεθαίνει. Τρέμει η ψυχή και ξαστοχά γλυκά τον εαυτό της .»

΄Ύστερα από την πτώση του Μεσολογγίου και τον ηρωισμό των ελεύθερων πολιορκημένων που συγκλόνισε την Ευρωπαϊκή κοινή γνώμη, η Επανάσταση φάνηκε να σβήνει. Εντούτοις, γύρω από την Ακρόπολη, οι Έλληνες πολεμιστές με ηγέτη τον Γεώργιο Καραϊσκάκη έδειχναν ότι το έθνος διέθετε ακόμη δυνάμεις ικανές να νικήσουν. Στο μεταξύ όμως είχε αρχίσει ο διαλυτικός ρόλος του ξένου παράγοντα. Ενώ η πολύμηνη πολιορκία της Ακρόπολης μπορούσε να καταλήξει σε μια μεγάλη νίκη, η άρνηση των ξένων {Φαβιέρος, Κόχραν, Τσώρτς} να ακολουθήσουν τα σχέδια του Καραϊσκάκη, οδήγησαν στην καταστροφή του Φαλήρου {23-24 Απριλίου 1827} και στο θανάσιμο τραυματισμό και θάνατο του Καραϊσκάκη «Αν ζήσω θα σας πω ποιος με χτύπησε » είπε στα παλικάρια του.

« Που πας παλικάρι ωραίος σαν μύθος και ολόισια στον θάνατο κολυμπάς»

τραγουδάει για αυτόν ο Δ. Σαββόπουλος.

«Απ’ τα κόκαλα βγαλμένη

των Ελλήνων τα ιερά

και σαν πρώτα ανδρειωμένη

χαίρε, ω ,χαίρε, Ελευθεριά »

γράφει ο εθνικός μας ποιητής.

Ο αγώνας όμως αυτός για την ελευθερία σημαδεύτηκε από έντονες εσωτερικές συγκρούσεις για την πολιτική εξουσία, που οδήγησαν στον εμφύλιο πόλεμο, στη δολοφονία του Ανδρούτσου και του Καραϊσκάκη, στη φυλάκιση του Κολοκοτρώνη. Ήταν μια έκφραση των κοινωνικών αντιθέσεων και κράτησε περίπου δυο χρόνια, όξυνε τα πάθη και έδωσε την ευκαιρία στη νικήτρια παράταξη που ήταν ΄΄ οι πολιτικοί ‘’ να διαχειριστεί την εξουσία σύμφωνα με τα συμφέροντά της, παραγκωνίζοντας τους οπλαρχηγούς και το λαό και παραμελώντας το συμφέρον της Επανάστασης.

Η δημιουργία του ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους, ύστερα από μια βασανιστική πορεία διπλωματικών ανταγωνισμών, ήταν η επιβράβευση ενός ηρωικού και αιματηρού αγώνα αλλά δεν ικανοποιούσε τους πόθους ενός λαού που είχε συνειδητοποιήσει το ιστορικό του παρελθόν και την προσφορά του στην ανθρωπότητα. Για να μπορέσουν όλοι οι Έλληνες να γίνουν ελεύθεροι χρειάστηκαν αγώνες ενός αιώνα ακόμη. Ήταν παρ’ όλα αυτά ένα γεγονός με παγκόσμια σημασία. Με την Επανάσταση και τη νίκη ενός λαού αιώνες υπόδουλου, δινόταν η ευκαιρία να εκδηλωθούν τα φιλελεύθερα φρονήματα στην Ευρώπη, να ενισχυθεί η εθνική συνείδηση των Βαλκανικών λαών. Κυρίως όμως έδειχνε πως ένας μικρός και βασανισμένος από την δουλεία λαός, είναι δυνατόν να νικήσει μια πανίσχυρη αυτοκρατορία όταν αγωνίζεται για την εθνική του ανεξαρτησία.

Γράφει στα απομνημονεύματά του ο Στρατηγός Μακρυγιάννης :

«Έγραψα γυμνή την αλήθεια, να ιδούνε όλοι οι Έλληνες ν’ αγωνίζονται δια την πατρίδα τους, δια την θρησκεία τους, να ιδούνε και τα παιδιά μου και να λένε ΄΄Έχομε αγώνες πατρικούς, έχομεν θυσίες, αν είναι αγώνες και θυσίες’’. Και να μπαίνουν σε φιλοτιμίαν και να εργάζονται εις το καλό της πατρίδας τους, της θρησκείας και της κοινωνίας. Τούτη την πατρίδα την έχομεν όλοι μαζί, και σοφοί και αμαθείς, και πλούσιοι και φτωχοί, και πολιτικοί και στρατιωτικοί, και οι πλέων μικρότεροι άνθρωποι. Όσοι αγωνιστήκαμε αναλόγως ο καθείς, έχομεν να ζήσομεν εδώ. Το λοιπόν δουλέψαμε όλοι μαζί, και να μη λέγει ούτε ο δυνατός εγώ ούτε ο αδύνατος. Ξέρετε πότε να λέγει ο καθένας εγώ ; Όταν αγωνιστεί μόνος του και φτιάξει η χαλάσει ,να λέγει εγώ. Όταν όμως αγωνίζονται πολλοί και φκιάκουν, τότε να λέμε εμείς και όχι εις το εγώ…»

Στις μέρες μας που το εγώ κυριαρχεί στο εμείς, που η συλλογικότητα χάνεται, που η απόκτηση υλικών «αγαθών» παραγκωνίζει έννοιες ηθικής διάστασης, αυτές της υπευθυνότητας, του χρέους του καθήκοντος, της αξιοπρέπειας, της τιμής, όλοι αυτοί οι αγώνες, όλες αυτές οι θυσίες των ανθρώπων «που στη ζωή τους όρισαν να φυλάγουν Θερμοπύλες» -όπως γράφει ο Αλεξανδρινός μας ποιητής – μοιάζουν ξεκομμένες από την σύγχρονη πραγματικότητα, χωρίς την αναγνώριση που τους αρμόζει.

Ας προβληματιστούμε μαζί με τον Γ.Σεφέρη:

«Mεγάλος πόνος είχε πέσει στην Ελλάδα.

Τόσα κορμιά ριγμένα , στα σαγόνια της θάλασσας, στα σαγόνια της γης

τόσες ψυχές

δοσμένες στις μυλόπετρες, σαν το σιτάρι.

Κι οι ποταμοί φουσκώναν μες τη λάσπη το αίμα

για ένα λινό κυμάτισμα για μια νεφέλη

μιας πεταλούδας τίναγμα το πούπουλο ενός κύκνου……»

Και καταλήγει ο ποιητής μας

«τόσος πόνος τόση ζωή

πήγαν στην άβυσσο

Για ένα πουκάμισο αδειανό για μιαν Ελένη.-